ECJ Joined Cases C-188/10 and C-189/10 of 22 June 2010 (Melki) - Arrest

Feiten

Melki en Abdeli, die beiden de Algerijnse nationaliteit hebben en onrechtmatig in Frankrijk verblijven, zijn op grond de code de procédure pénale aan een politiecontrole onderworpen in het gebied gevormd door de landsgrens van Frankrijk met België. Zij worden in 2010 in het Frans-Belgische grensgebied gecontroleerd, in bewaring gesteld en hen wordt uitzetting aangezegd. In het kader van de verlenging van de inbewaringstelling voeren Melki en Abdeli aan dat artikel 78-2 van de Franse “code de procédure pénale” afbreuk doet aan de door de grondwet gewaarborgde rechten en vrijheden.

Zij voeren bezwaar tegen de aanhouding, enerzijds op grond van de overweging dat de grenscontrole strijdig is met het vrij verkeer van personen van artikel 67 VWEU anderzijds op basis van de Franse grondwet. Hierdoor is sprake van een samenloop van grondrechten.

De verwijzende Franse rechter richt zich dan met een prejudiciële vraag tot het Europese Hof van Justitie. De rechter wil in eerste instantie weten of de Franse regeling waarbij rechters bij voorrang vragen omtrent de grondwettigheid van interne rechtsnormen aan het Conseil constitutionnel moeten voorleggen in overeenstemming is met het recht van de Unie. Ook vraagt de verwijzende rechter naar de identiteits- en grenscontroles.

Hoge Raad

Het Hof oordeelde dat een systeem van prioritaire grondrechtentoetsing alleen kan onder strikte voorwaarden. Zo blijft de lagere nationale rechter bevoegd om op elk passend moment een prejudiciële vraag te stellen aan het Hof van Justitie, kan hij voorlopige maatregelen nemen om de volle werking van het Unierecht te garanderen en moet hij met het Unierecht strijdige nationale wetgeving buiten toepassing laten.

Betreffende de mogelijkheid om identiteitscontroles uit te voeren, verwijst het Hof naar de Verordening nr. 2006/562 (Schengengrenscode). In die verordening wordt bepaald dat de grenscontroles aan de binnengrenzen worden afgeschaft, zonder te raken aan de politiebevoegdheid om binnen het territorium van een lidstaat identiteitscontroles uit te voeren. De Franse regeling waarbij zonder onderscheid identiteitscontroles worden uitgevoerd op alle personen in een grenszone van 20 kilometer is echter in strijd met het Unierecht aangezien het politieoptreden een zelfde effect heeft als grenscontroles.

Het Hof van Justitie oordeelt dat om strijd met de Schengengrenscode uit te sluiten een nationale wettelijke regeling in een kader dient te voorzien waarbinnen de controlebevoegdheden worden uitgeoefend.

Conclusie

Rechters hebben de bevoegdheid om tegelijk met de prejudiciële vraag aan de Conseil Constitutionnel een prejudiciële vraag te stellen aan het Hof van Justitie.

Als een nationale regeling identiteitscontroles in een grensgebied mogelijk maakt en die controles niet afhankelijk zijn van het gedrag van betrokkene of van specifieke omstandigheden, dan moet de controlebevoegdheid zo worden gereguleerd, dat deze niet hetzelfde effect heeft als een grenscontrole.