Inleiding in de rechtswetenschap

HC1 Hoofdlijnen – Systeem van recht en rechtsbronnen

Wat zijn de middelen van het recht?

• Rechtsnormen: normen + recht
• Type normen:
  
  • Gedragsnormen: moet iets doen, nalaten, geven
  • Sanctienormen
  • Bevoegdheidsnormen
    • Feitelijke handelen: mogelijkheid om iets te doen of nalaten
    • Rechtshandelingen: mogelijkheid om gewilde rechtsgevolgen in het leven te roepen

1. Rechtsnormen zijn vaak ‘standaardinstelling’

2. Rechtsnormen vaak te herleiden tot bevoegdheidskwestie

• Bevoegdheid een typische juridische constructie
• Meeste gedrags-en sanctienormen staan in verband met bevoegdheid

3. Uiteindelijke mogelijkheid: autoriseren van geweld

• Achter vrijwel elke juridische constructie staat de mogelijkheid van autoriseren van geweld
• Autoriseren betekent hier dat iemand bevoegd is tot geweld (niet gerechtvaardigd in morele zin, maar bevoegd) Bv. Tegen iemand in de gevangenis mag geweld worden gebruikt door mensen die daar bevoegd voor zijn. Maar ook bestuursrecht en privaatrecht doen dit.

Waar komen de rechtsnormen vandaan?

• Wetgeving
  
  • Algemene bindende voorschriften vastgesteld door een daartoe bevoegd orgaan
  • Wet in formele zin en wet in materiële zin (wederom een probleem van bevoegdheid)
  • De voordelen van wetgeving:
    • Democratisch
    • Rechtszekerheid: kenbaar, duidelijk en algemeen
    • Systematisch
    • Rationeel en wetenschappelijk onderbouwd
    • Vermogen om grote maatschappelijke kwesties aan te pakken
• Jurisprudentie
  
  • De voordelen van jurisprudentie:
    • Naar aanleiding van concrete gevallen
    • Juridische argumenten voor en tegen zijn overwogen
    • Juridische experts
    • Stap voor stap
    • Vaak rekening met EVRM en EU recht
  • De nadelen van jurisprudentie:
    • Ondemocratisch
    • Gevaar voor willekeur
    • Rechtsonzekerheid
    • Rechtsongelijkheid
    • Klasse justitie
• Ongeschreven recht
• Internationaal recht

Gewoonte recht

• Recht dat tot stand komt na eeuwen gebruik
• Voordelen:
  
  • Verankerd in onze samenleving
  • Juridisch in pricipe breed gedragen
• Nadelen:
  
  • Ondemocratisch
  • Verouderd
  • Vaak bestendiging ongelijkheid
  • Fragmentatie

Wat maakt dat jurisprudentie een formele rechtsbron is?
Gebruik door rechtsautoriteiten in praktijk.

Wat maakt dat gewoonterecht een formele bron van het recht is?
Gebruik door rechtsautoriteiten in de praktijk.

HC2 Hoofdlijnen – Strafrecht

Sociale orde: wat je van je medemens kan verwachten

Klassieke functie van strafrecht: het handhaven van de sociale orde
Nieuwe functie van het strafrecht: de bestaande orde die er nu is verbeteren (ordeningsrecht)

Formele bronnen van het strafrecht

• Wet
• Jurisprudentie
• Ongeschreven recht
• Internationaal/supranationaal
... Interested? Read the instructions below in order to read the full content of this page.