Onderstaande samenvatting behoren bij collegejaar 2015/2016 van het vak: Kindermishandeling en Verwaarlozing: een levensloopperspectief

College 1

Geschiedenis en definities

Wanneer er over kindermishandeling wordt gesproken is het van belang om goed in gedachte te houden hoe ernstig deze zaak is. In de wetenschap wordt er gesproken over cijfers, maar in de praktijk gaat het om echte kinderen. Dit vak gaat over kindermishandeling in een levensloopperspectief: de ontwikkeling en de gevolgen van kindermishandeling van kind tot aan volwassenen komen aan bod.

Het is belangrijk om aandacht te besteden aan kindermishandeling, omdat het voor kinderen vreselijke gevolgen kan hebben, kinderen zichzelf niet kunnen verdedigen en het is ook van maatschappelijk belang, omdat de zorg voor mishandelde kinderen veel geld kost (denk aan psychische zorg, criminaliteit). Daarnaast willen we de intergenerationele overdracht stoppen en leren hoe we mensen kunnen opvangen en behandelen na kindermishandeling.

In de geschiedenis van kindermishandeling zijn twee hoogtepunten aan te wijzen. Het eerste hoogtepunt is het verhaal van Mary Ellen Wilson (1874). Dit verhaal heeft een belangrijke invloed gehad op het maatschappelijk denken over kindermishandeling. Voordat Mary Ellen geboren werd, was haar vader al overleden. Haar moeder werkte veel, en liet daarom een andere vrouw voor haar kind zorgen. Op een gegeven moment betaalde de moeder niet meer aan de vrouw, waardoor deze vrouw niet meer voor haar kon zorgen. Hierdoor kwam ze in een pleeggezin. Haar pleegvader overleed en vervolgens werd Mary Ellen fysiek en emotioneel mishandeld door haar pleegmoeder. Etta Wheeler (de buurvrouw) hoorde verontrustende geluiden uit het huis. Zij probeert om Mary Ellen uit huis te laten plaatsen, maar zij komt erachter dat er eigenlijk geen instanties zijn die haar kunnen helpen. Zij schakelt daarom een kennis in, die werkzaam is bij de ‘Society for the Prevention of Cruelty to Animals’. Deze kennis haalt Mary Ellen direct uit huis en enige tijd later wordt de ‘Society for the Prevention of Cruelty to Children’ in Amerika opgericht.

Een tweede hoogtepunt in de geschiedenis is het artikel van Kempe en collega’s in 1962. Dit artikel gaat over wat zij het ‘Battered Child Syndrome’ noemen. Deze artsen beschrijven kindermishandeling als een klinisch syndroom van de ouder met als gevolg fysieke en medische symptomen bij het kind, zoals botbreuken of blauwe plekken. Als arts is het van belang om na te gaan hoe een kind deze verwondingen heeft opgelopen en indien nodig het verhaal van de ouder in twijfel te trekken. Het is echter niet de bedoeling om de ouders te beschuldigen, maar om op subtiele wijze het gesprek met hun aan te gaan. Een arts moet daarom goed het verschil kunnen zien tussen natuurlijke breuken en niet natuurlijke breuken.

Er is geen consistente definitie voor kindermishandeling. Het is daarom van belang om goed te letten op wat een auteur of onderzoeker verstaat onder kindermishandeling. De definitie die wij aanhouden is: 'Kindermishandeling is elke vorm van voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel' (Wet op Jeugdzorg, 2005). Ook gaat het in deze definitie om een afhankelijke of onvrije relatie tussen een kind en een verzorger. Verder moet er sprake zijn van een (dreigende) ernstige schade en kan het gaan om actieve of passieve vorm van mishandeling. Dus het kind iets aandoen, zoals seksueel misbruik of slaan, of juist het nalaten van bepaalde dingen, zoals voeden en liefde geven.

In de definitie van kindermishandeling worden drie aspecten onderscheiden:

• Conceptualisatie: hoe kijk je tegen kindermishandeling aan? Je kunt het bijvoorbeeld beschouwen als een stoornis bij de ouder, of als crimineel gedrag, je kan het zien vanuit het kind of vanuit de pleger.

• Type: welke typen mishandeling zijn er en wat vinden we onder kindermishandeling vallen? Alleen gedragingen die letsel veroorzaken, of is het een breder begrip?

• Ernst: Hoe ernstig moet het zijn om van kindermishandeling te kunnen spreken? Vaak wordt dit gemeten aan de hand van de schade die een kind oploopt.

Barnett, Manley & Cicchetti (1993) maken onderscheid tussen verschillende aspecten van de definities:

• Culturele aspect: wat men als mishandeling beschouwt, is cultureel bepaald. In de ene cultuur is het oké om je kind te slaan, in de andere cultuur absoluut niet.

• Politieke aspect: linkse politici vinden dat de staat sneller in moet grijpen in gevallen van kindermishandeling. Hierbij is een specifieke definitie belangrijk. Terwijl rechtse politici vinden dat het de eigen verantwoordelijkheid van de ouder hoe zij hun kind opvoeden, waardoor een minder specifieke definitie volstaat.

• Economische aspect: in economische crisis is er meer kans op kindermishandeling, omdat het in veel gezinnen financieel slechter gaat en er meer stress is. In deze situaties is er ook minder geld beschikbaar voor preventie of behandeling bij kindermishandeling. Bovendien wordt de definitie van kindermishandeling dan vaak beperkt, zodat het aantal kinderen dat eronder valt vermindert, omdat men anders niet alle kinderen kan helpen. Er is dus ook een maatschappelijk aspect.

Barnett, Manley en Cicchetti (1993) ontwikkelde een Multi-systeem benadering van de definitie van kindermishandeling en deelde de definitie op in vier systemen:

• Medische-diagnostische definitie: kindermishandeling wordt vanuit de psychopathologie van de ouders bekeken, het ouderlijke systeem (hechting, geschiedenis, persoonlijkheid, coping, stress, steun, huwelijk). Ook wordt er binnen deze definiëring naar de lichamelijke schade van het kind gekeken (net als Kempe, 1962). Er wordt binnen deze definitie niet naar de verantwoordelijkheden van de ouders gekeken.

• Juridisch: is er sprake van

Read more