Ontwikkelingspsychologie van de levensloop

Het veld binnen psychologie dat zich bezig houdt met het onderzoeken van continuïteit en verandering in menselijk gedrag gedurende de hele levensloop.

Integratie

Het idee dat ontwikkeling bestaat uit de integratie van eenvoudige, eerder verworven ideeën in nieuwe structuren van hoger niveau.

Differentiatie

Het idee dat ontwikkeling ook de progressieve vaardigheid omvat om meer onderscheid tussen dingen te maken (bijvoorbeeld kleinere objecten vast te pakken).

Maturatie

Deze benadering gaat ervan uit dat ontwikkeling het resultaat is van onze genetische aanleg.  Er bestaan hierbinnen bepaalde normen die de ontwikkeling van kinderen karakteriseren, in het bijzonder met betrekking tot wanneer kinderen meestal een bepaald gedrag ontwikkelen.

Normatieve leeftijdgerelateerde invloeden

Dit is de eerste factor uit het drie-factorenmodel van Baltes (1980). Dit zijn de biologische en omgevingsinvloeden die ongeveer gelijk zijn voor individuen van een bepaalde leeftijdsgroep.

Normatieve geschiedenisgerelateerde invloeden

Dit is de tweede factor uit het drie-factorenmodel van Baltes (1980). Dit zijn biologische en omgevingsinvloeden die gerelateerd zijn aan historische periodes die mensen van een bepaalde generatie beïnvloeden.

Non-normatieve levensgebeurtenissen

Dit is de derde factor uit het drie-factorenmodel van Baltes (1980). Dit zijn ongewone, relatief unieke gebeurtenissen die een grote invloed op het leven van een individu hebben.

Chronologische leeftijd

De tijd die voorbij is gegaan sinds de geboorte van een persoon. Dit is een proxy variabele, omdat het staat voor andere ontwikkelingsprocessen die we niet gemeten hebben

Continue ontwikkeling

Deze benadering gaat er vanuit dat ontwikkeling een proces is dat bestaat uit een stapsgewijze toename van een gedrag, vaardigheid of kennis.

Discontinue ontwikkeling

Bij deze benadering wordt er vanuit gegaan dat gedragingen of vaardigheden vaak kwalitatief veranderen over tijd en dat nieuwe organisatie hiervan op een abrupte of discrete manier verloopt.

Het nature vs nurture debat

De nature-kant stelt dat onze genetische erfenis de primaire invloed is op ontwikkeling. De nurture-kant stelt dat de omgeving de primaire invloed is op ontwikkeling.

Klassiek conditioneren

Een vorm van leren waarin een stimulus een bepaalde respons kan gaan oproepen na het herhaaldelijk gepaard gaan van twee stimuli.

Kanalisatie

Bedacht door Waddington (1975); verwijst naar de mate waarin genetische invloeden op een bepaalde ontwikkeling robuust is over verschillende omgevingen.

Formele/informele theorieën

Formele theorieën bevatten explicietere concepten en bevatten hypothesen, definities, axiomen en wetten. Informele theorieën zijn minder rigoreus en vaak niet meer dan georganiseerde sets van onze intuïties en verwachtingen van de wereld.

Bereik van toepasbaarheid

Dit verwijst naar het bereik aan fenomenen waar een theorie op van toepassing is.

Assumpties

De leidende premissen die ten grondslag liggen aan de logica van een theorie.

Organicisme / Mechanisme

Modellen die gebaseerd zijn op organicisme benadrukken de kwalitatieve kenmerken van veranderingen met betrekking tot ontwikkeling (reorganisatie gebaseerd op eerder aanwezige vormen). Modellen die gebaseerd zijn op mechanisme benadrukken meer kwantitatieve veranderingen van gedrag.

Psychodynamische theorieën

Deze vinden hun oorsprong in het werk van Freud (1865-1939) en benadrukken de overtuiging dat krachten of dynamiek binnen een individu verantwoordelijk zijn voor gedrag.

Id/Ego/Superego

Dit zijn de drie structuren waaruit de persoonlijkheid volgens Freud is opgebouwd. Het Id bestaat uit instinctieve drijfveren en werkt volgens het pleasure principle (het zoekt zoveel mogelijk plezier op korte termijn). Het ego probeert onze drijfveren te bevredigen, maar dan op een sociaal geaccepteerde manier. Het superego is de internalisering van de waarden van onze ouders en de maatschappij om ons heen.

Erogene zone

Freud veronderstelt verschillende fases in de psychoseksuele ontwikkeling, waarbij in elke fase een andere erogene zone centraal staat.

Crisis

Een leeftijdsgerelateerde taak die opgelost moet worden door het individu binnen elk van de acht fases in het model van Erikson (1963).

Ontwikkelingstaken-theorie

Ontwikkeld door Havighurst (1952); hij stelde dat in bepaalde periodes van ons leven zich kritische taken voordoen. Het succesvol afronden van die taken zorgt voor geluk en succes, terwijl een onsuccesvolle afronding zorgt ontevredenheid.

Operante conditionering

Bedacht door B.F. Skinner. Deze theorie stelt dat de waarschijnlijkheid van een bepaald gedrag bij een kind verhoogd kan worden door beloning (bekrachtiging) van dat gedrag.

Sociale leertheorie

Bedacht door Albert Bandura (1977,1989). Bandura dacht ook dat operante conditionering een grote rol speelt bij ontwikkeling, maar introduceerde daarnaast ook observerend leren (modelling) als de basis van ontwikkeling. In zijn latere werk legde hij meer nadruk op de ontwikkeling van self-efficacy, oftewel overtuigingen over de eigen effectiviteit en competentie om met moeilijke situaties om te gaan.

Ethologie

Dit perspectief op gedrag houdt zicht bezig met het begrijpen van de adaptieve waarde van gedrag en de evolutionaire geschiedenis ervan.

Natuurlijke selectie

Darwin