Materieel Strafrecht - UL Rechten B2 2019-2020

Deze bundel bevat alle hoor- en casuscolleges van het vak Materieel Strafrecht, onderdeel van de Bachelor Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Leiden. In verband met het coronavirus is ook dit vak echter ontregeld. Dit collegejaar zal er alleen nog digitaal onderwijs plaatsvinden. Dit betekent dat de aanvankelijk geplande tussentoets vervalt. De eindtoets aan het einde van het semester telt nu voor 100% van het cijfer. Dit zal een digitale toets zijn, waarbij de studenten boeken en aantekeningen mogen gebruiken. Dit betekent wel dat de vragen wat meer inzichtsvragen zijn: er is geen tijd om alles op te zoeken. De colleges worden vanaf volgende week (week 15) weer volgens het normale rooster voortgezet. De hoorcolleges worden digitaal opgenomen, de werkcolleges worden in door docenten ingesproken podcasts en een q&a behandeld.

Bundle items:

Materieel Strafrecht hoorcollege 1 - UL Rechten B2

Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?Grondtrekken van het vakBronnen van materieel strafrechtHerkomst materieel strafrechtOntwikkelingen sinds 1886Rechtvaardiging materiële strafrechtHet doel van dit vak is om de algemene leerstukken van strafrechtelijke aansprakelijkheid bekend te maken. Deze leerstukken moeten dan ook toegepast worden op casus. "Het materiële strafrecht is dat deel van het strafrecht waarin wordt aangegeven wie, waarvoor, wanneer en waarom een strafrechtelijke sanctie kan worden opgelegd". Dit is de definitie van het materiële strafrecht. Het gaat dus om de vraag wanneer een strafrechtelijke sanctie opgelegd kan worden: wanneer is er sprake van strafrechtelijke aansprakelijkheid?Het materiële strafrecht heeft twee onderdelen: strafbaarstellingen en de algemene leerstukken van strafrechtelijke aansprakelijkheid. Het laatste onderdeel staat in dit vak centraal. Ook is er overlap met andere rechtsgebieden, zoals het burgerlijk- en het bestuursrecht. Ook daarin bestaat immers aansprakelijkheid. Toch is het strafrecht ook een autonoom rechtsgebied: de begrippen die er gebruikt worden gelden exclusief in het strafrecht. Het heeft een eigen invulling van leerstukken als causaliteit en schuld. Ten slotte is er de verhouding met het formele strafrecht: het strafprocesrecht. Het materiële strafrecht wordt verwezenlijkt in het formele strafrecht. De eerste bron bestaat uit internationale en geratificeerde verdragen. Zij kunnen ook een strafrechtelijk onderdeel hebben, bijvoorbeeld het EVRM. In art. 7 van dit verdrag is het een en ander bepaald over het legaliteitsbeginsel. De uitleg van dit verdrag door het EHRM is ook van belang voor de nationale rechtspraak.Daarnaast is er supranationaal recht, voor Nederland vooral het recht van de Europese Unie. Dit...

Read more about Materieel Strafrecht hoorcollege 1 - UL Rechten B2

Materieel Strafrecht casuscollege 1 - UL Rechten B2

Welke onderwerpen worden in dit werkcollege behandeld?Het gaat in dit casuscollege om het beslissingsmodel van art. 348/350 Sv. Dit ter opheldering van de stof van vorig jaar. De casus is daarom ook op dit beslissingsmodel toegespitst. Dit is een belangrijk onderdeel van het vak Strafrecht uit het eerste jaar, maar ook in het materiële strafrecht speelt het een grote rol. Het doel van het strafproces is om antwoord te krijgen op de vier vragen van deze artikelen. Dit beslissingsmodel bestaat uit vier formele vragen in art. 348:1. Is de dagvaarding (inclusief de tenlastelegging) geldig? De tenlastelegging moet onderdeel zijn van de dagvaarding (art. 261 Sv). Daarnaast zijn er nog andere vereisten waar een dagvaarding aan moet voldoen.2. Is de rechtbank bevoegd?3. Is het Openbaar Ministerie ontvankelijk? 4. Zijn er redenen voor schorsing van de vervolging?Daarna volgen er vier materiële vragen (art. 350):1. Is het tenlastegelegde feit bewezen? Dit kan ook gezien worden naar de vraag of er een menselijke gedraging heeft plaats gevonden. Het gaat dan om vraagstukken rond causaliteit, opzet en deelneming.2. Welk strafbaar feit levert het bewezenverklaarde op? Deze vraag kan gezien worden als een equivalent van het vereiste dat het moet gaan om een gedraging die valt binnen een wettelijke delictsomschrijving.3. Is de verdachte strafbaar? Hier wordt onderzocht of de gedraging van de verdachte wederrechtelijk en aan schuld te wijten is. Mogelijk blijken er strafuitsluitingsgronden aanwezig te zijn. Deze bestaan in rechtvaardigingsgronden en schulduitsluitingsgronden. Deze tasten respectievelijk de wederrechtelijkheid of de verwijtbaarheid van de gedraging aan.4. Welke straf op maatregel moet opgelegd worden?Als bovenstaande vragen zonder problemen doorlopen worden is de vierde vraag van art. 350 het eindpunt. Als één...

Read more about Materieel Strafrecht casuscollege 1 - UL Rechten B2

Materieel Strafrecht hoorcollege 2 - UL Rechten B2

Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?Enkele begrippenVoorwaarden voor strafbaarheidDaderschapLegaliteitsbeginsel Dit zijn begrippen die nodig zijn om het materiële strafrecht te kunnen begrijpen en gebruiken. Duidelijke begrippen zijn nodig, omdat aan de hand daarvan bepaald kan worden of het strafrecht ingezet moet worden. Daarnaast heeft het ook een morele kant: het strafrecht mag ingrijpen in het leven van mensen, maar dit moet wel een goede reden hebben. Strafwet: Dit begrip wordt onder andere gebruikt in art. 2 Sr. De Nederlandse strafwet is van toepassing op iedereen die in Nederland strafbare feiten begaat. De strafwet wordt gevormd door alle wetten waarin bepalingen opgenomen zijn waarin een gedraging met straf bedreigd wordt.Wettelijke strafbepaling: (Art. 1 lid 1 Sr). Een wettelijke strafbepaling bestaat uit een delictsomschrijving en een sanctienorm. Het is een omschrijving van het gedrag aan de hand van objectieve en subjectieve (bij misdrijven) omstandigheden en de mededeling dat dit gedrag strafbaar is. De sanctienorm geeft de straf aan die maximaal opgelegd kan worden. In Nederland gelden geen minimumstraffen. De kwalificatie ('als schuldig aan') is geen onderdeel van de delictsomschrijving! De verschillende vereisten van de delictsomschrijving worden bestanddelen genoemd. In de literatuur zijn verschillende typen delictsomschrijvingen bedacht, bijvoorbeeld: met gevolg (materiële delicten) of zonder gevolg (formele delicten). Ook kan het gaan om opzet (doleus) of schuld (culpoos).Strafbaar feit: Het gaat hier om een gebeurtenis die in de werkelijkheid is komen vast te staan, en waarvan de wet bepaalt dat het zich voordoen ervan wordt bestraft. Een feit is voor het strafrecht dus pas relevant als er ook een consequentie (straf) aan verbonden is.De wetsartikelen waarin het bovenstaande...

Read more about Materieel Strafrecht hoorcollege 2 - UL Rechten B2

Materieel Strafrecht casuscollege 2 - UL Rechten B2

Welke onderwerpen worden in het casuscollege behandeld?Het gaat deze week vooral over het materieelrechtelijke legaliteitsbeginsel. Daarnaast gaat het over de voorwaarden voor strafbaarheid, met name de eerste voorwaarde van de menselijke gedraging. A en B bewonen een nieuw appartement in de binnenstad van Amsterdam. Onder hen wonen twee studenten, C en D. Het valt hen op dat ze na de intrek van A en B opeens veel betere Wi-Fi hebben. De nieuwe Wi-Fi van A en B hapert juist. Na een aantal maanden komen ze erachter dat hun onderburen hun Wi-Fi gebruiken. Daarom plaatst B snel een wachtwoord op de Wi-Fi. Hij overweegt echter ook aangifte te doen, omdat hij vindt dat zijn internetverbinding gestolen is. De OvJ besluit C en D te vervolgen voor diefstal in de zin van art. 310 Sr. Is internetverbinding (bandbreedte) een goed in de zin van art. 310 Sr?Voor deze vraag is het Runescape-arrest een belangrijke bron. In dit arrest werd het slachtoffer door de dader gedwongen bepaalde virtuele goederen over te geven aan de dader. De Hoge Raad bepaalde dat ook virtuele objecten een bepaalde waarde kunnen vertegenwoordigen. In casu werden de virtuele goederen, waar het slachtoffer tijd en energie in gestoken had, uit zijn beschikkingsmacht gehaald door de dader. Het slachtoffer verloor zo het ongestoorde genot ervan.In de bovenstaande casus lijkt het Runescape-arrest ook op te gaan. Wel is het zo dat hier niet de beschikkingsmacht over de internetverbinding verloren werd; deze werd alleen trager, dus van mindere kwaliteit. Je kunt met deze vraag dus twee kanten op. Enerzijds beschikten A en B nog wel over bandbreedte, dus is hun niets ontstolen. Anderzijds is de kwaliteit van hun internetverbinding wel verminderd.Stel nu dat A en B geen onbeperkt internet, maar een abbonnement met datalimiet hadden. Richting het einde van de maand merken ze dat...

Read more about Materieel Strafrecht casuscollege 2 - UL Rechten B2

Materieel Strafrecht hoorcollege 3 - UL Rechten B2

Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?WederrechtelijkheidCausaliteit Normen vormen regels voor ons gedrag. er zijn sociale normen en rechtsnormen, voor dit vak zijn dat de strafrechtelijke normen. Het strafrecht strekt slechts over een beperkt aantal normen. Een gedraging in strijd met een rechtsnorm staat omschreven in een strafbaarstelling. Er is soms ook een wisselwerking tussen sociale normen en rechtsnormen.Voordat de vraag naar wederrechtelijkheid aan de orde komt, moet voldaan zijn aan de voorwaarden voor strafbaarheid, namelijk menselijk gedrag dat voldoet aan een wettelijke delictsomschrijving. Dit levert een vooronderstelling van strafrechtelijke aansprakelijkheid op. Dit wordt ook wel 'formele wederrechtelijkheid' genoemd. Vervolgens komen dan de elementen wederrechtelijkheid en verwijtbaarheid aan de orde. Onder omstandigheden kan er sprake zijn van formele wederrechtelijkheid, maar kunnen er redenen zijn om de gedraging toch niet strafbaar te achten. Dan ontbreekt de materiële wederrechtelijkheid: de wederrechtelijkheid als element. De Hoge Raad erkende dit in het Veearts-arrest. Dit is dus niet in de wet te vinden! Het ontbreken van materiële wederrechtelijkheid werd zo een ongeschreven strafuitsluitingsgrond.Sindsdien heeft de Hoge Raad deze oplossing echter nooit meer herhaald, omdat er kritiek kwam op deze uitspraak. De rechter zou teveel op de stoel van de wetgever zijn gaan zitten. Daarom wordt nu het ontbreken van wederrechtelijkheid aangenomen door een afbakening van de formele wederrechtelijkheid, of door het aannemen van een geschreven rechtvaardigingsgrond.De afbakening van de formele wederrechtelijkheid gebeurt door de bestanddelen van de delictsomschrijving een erg strikte uitleg te geven. Bijvoorbeeld bij art. 138 Sr. Soms wordt ook een bestanddeel in de...

Read more about Materieel Strafrecht hoorcollege 3 - UL Rechten B2

Materieel Strafrecht werkgroep 3 - UL Rechten B2 - Wederrechtelijkheid en causaliteit

Welke onderwerpen worden in het werkcollege behandeld?Bij wederrechtelijkheid gaat het om de vraag of een gedraging binnen een wettelijke delictsomschrijving valt. Sinds het Veearts-arrest is ook materiële wederrechtelijkheid een vereiste. Verder gaat het over causaliteit. In sommige delictsomschrijvingen is namelijk vereist dat door een handeling een bepaald gevolg intreedt. In de tenlastelegging en het strafproces is het dan dus noodzakelijk om na te gaan of er een causaal verband tussen de handeling van verdachte en het tenlastegelegde gevolg is. A en B zijn beiden heroïnegebruikers. Op een kwade dag steelt B de laatste voorraad heroïne van A. A wordt hier zo boos over dat hij B in de rug steekt, als gevolg waarvan B in het ziekenhuis opgenomen moet worden. Na enkele weken kan hij het ziekenhuis weer verlaten. Vanwege de aanval lijdt B erg onder stress. Als gevolg daarvan gaat hij nog meer heroïne gebruiken. Hierdoor loopt hij een bacteriële infectie op, waaraan hij, enkele maanden na het steekincident, overlijdt. Vervolgens wordt A vervolgd voor doodslag. De advocaat van A stelt dat A hier niet voor vervolgd kan worden, omdat er een te lange tijd tussen het steekincident en de dood van B zat.Kan A strafrechtelijk aansprakelijk gehouden worden voor de dood van B?Het is duidelijk dat de aanval van A een condicio sine qua non is voor de dood van B. Zo'n verband vormt echter de ondergrens van causaliteit. B heeft echter in min of meer gezonde toestand het ziekenhuis verlaten, en vrijwillig meer drugs gaan gebruiken. Het is bekend dat heroïnegebruik extreem schadelijk is voor de gezondheid. Daarnaast zit er een relatief groot tijdsverloop tussen het steekincident en het overlijden van B. A is dus niet strafrechtelijk aansprakelijk voor de dood van B. Cornelis en Dirk liggen elkaar niet zo. Op een avond krijgen ze...

Read more about Materieel Strafrecht werkgroep 3 - UL Rechten B2 - Wederrechtelijkheid en causaliteit

Materieel Strafrecht hoorcollege 4 - UL Rechten B2

Welke onderwerpen worden in het hoorcollege behandeld?Betekenissen van schuldAlgemene opmerkingen over opzetVoorwaardelijk opzet In het recht heeft schuld verschillende betekenissen. Ook de Romeinen maakten al onderscheid tussen opzet en schuld. Schuld is een uitdrukking van een bepaalde gesteldheid tijdens de handeling, er hoeft nog geen relatie met de fout te zijn. Schuld kan een bestanddeel zijn, dan is er sprake van culpa.Bij misdrijven moet er altijd sprake zijn van opzet of culpa. Bij overtredingen is meestal geen opzet of culpa vereist.Als de schuldvorm in de delictsomschrijving ontbreekt, hoeft opzet of schuld niet bewezen te worden. Als de delictsomschrijving van de overtreding is vervuld, is er dan sprake van strafrechtelijke aansprakelijkheid? Volgens de leer van het materiële feit wel, maar dit is in het Melk en water-arrest veranderd. Sindsdien moet ook als een schuldvorm in de delictsomschrijving ontbreekt, onderzocht worden of de verdachte een verwijt gemaakt kan worden. Schuld werd zodoende de vierde voorwaarde voor strafbaarheid. Het Melk en water-arrest voerde de buitenwettelijke schulduitsluitingsgrond Afwezigheid Van Alle Schuld in.Sindsdien heeft schuld dus de betekenis van bestanddeel (als culpa), als schuldvorm in de wet opgenomen, en als schuld in de zin van verwijtbaarheid. Opzet is de meest voorkomende schuldvorm. Het speelt ook een rol bij andere leerstukken, zoals poging (art. 45 Sr) en voorbereiding (art. 46 Sr).Opzet is 'een kwestie van de door bewustzijn gedreven vrije wil'. Het gaat om willens en wetens handelen of nalaten. Er moet dus sprake zijn van zowel een doelgericht als een bewust element.Er zijn verschillende variaties van opzet. Zo kan het gaan om de aanwezigheid van een terroristisch oorgmerk, 'wetende dat', of is er sprake van 'ingeblikt opzet',...

Read more about Materieel Strafrecht hoorcollege 4 - UL Rechten B2

Materieel Strafrecht werkgroep 4 - UL Rechten B2 - Opzet

Welke onderwerpen worden in de werkgroep behandeld?In de werkgroep gaat het om het vaststellen van opzet. Wanneer is hier sprake van en wanneer niet? Het is dan vooral belangrijk de omstandigheden van het specifieke geval mee te wegen. Worden er bijvoorbeeld normen overtreden? Is er sprake van een Garantenstellung? Albert rijdt de auto van zijn vader door Rotterdam. Op een bepaald moment rijdt hij over de trambaan. Een agent op de fiets sommeert hem te stoppen. Albert had geen toestemming om de auto van zijn vader te gebruiken en is bang dat hij er zo achter zal komen. Daarom rijdt Albert hard weg van de agent. Op een bepaald moment plaats de agent zijn fiets dwars op de weg. Albert rijdt recht op de agent af, waarbij hij meer gas geeft. De agent kan nog net op tijd opzij springen. Later wordt Albert aangehouden. Hij verklaart dat hij alleen maar zo hard reed en de agent wilde ontvluchten omdat hij bang was dat zijn ouders erachter zouden komen dat hij hun auto zonder toestemming gebruikt had. Hij wilde nooit iemand doodrijden.Aan Albert wordt poging tot doodslag (art. 45 Sr jo. art. 287 Sr.) ten laste gelegd. Kan opzet op de dood van de agent bewezen worden?Art. 45 lid 1 geeft aan dat er sprake is van een poging wanneer het voornemen van de dader zich door een begin van uitvoering heeft geopenbaard. Daarvan lijkt in deze casus duidelijk sprake te zijn: Albert reed met verhoogde snelheid op de agent af. Voor art. 287 is echter opzet vereist. Albert heeft verklaard dat het niet zijn bedoeling was om de agent te doden. Van zuiver opzet is dus geen sprake. Wel zijn er een aantal normen overtreden. In het algemeen de norm dat personen die aan het verkeer deelnemen zich voorzichtig moeten gedragen, maar waarschijnlijk ook een snelheidsnorm. Mogelijk is er daarom wel sprake van voorwaardelijk opzet; dit is de ondergrens voor het vaststellen van opzet. De dader...

Read more about Materieel Strafrecht werkgroep 4 - UL Rechten B2 - Opzet

Materieel Strafrecht hoorcollege 5 - UL Rechten B2

Welke onderwerpen worden in het hoorcollege behandeld?Van opzet naar culpaAlgemene opmerkingen over culpaOmschrijving van culpaBewijzen van culpaRoekeloosheidCulpa en art. 350 Sv Opzet is willens en wetens handelen. Bij culpa is er juist sprake van een niet-willen. De ernst en de aard van het gemaakte verwijt is daarom anders. Op culpoze delicten staan lagere straffen. Culpa is net als opzet een schuldvorm. In de kern gaat het om een dusdanige onvoorzichtigheid dat diegene een strafrechtelijk verwijt gemaakt kan worden. Alleen grove onvoorzichtigheid levert culpa op.In de wet wordt het weergegeven met 'schuld' of 'redelijkerwijs moet vermoeden', etc.In de praktijk komt culpa vaak naar voren bij verkeersongevallen met ernstig letsel of dodelijke afloop, en bij ongevallen op het werk. Het gaat vaak om ongelukken waar de deelnemers niet op berekend waren. De daders zijn dan ook geen 'typische misdadigers'. Culpa heeft geen wettelijke omschrijving. Het gaat om verwijtbare aanmerkelijke onvoorzichtigheid. De verdachte had dus anders moeten en kunnen handelen. In de tenlastelegging wordt culpa door de OvJ geconcretiseerd. De rechter moet dan bepalen of het ten laste gelegde gedrag heeft plaatsgevonden, en vervolgens of dit gedrag verwijtbaar aanmerkelijk onvoorzichtig was.Soms is causaliteit een deel van het culpa-oordeel, omdat er sprake is van gevolgsdelicten. Bijvoorbeeld bij dood door schuld. Dit veronderstelt een aanzienlijke mate van onvoorzichtigheid. Onvoorzichtigheid is een generieke term. Het kan inhouden: onoplettendheid, onachtzaamheid, onzorgvuldigheid, nalatigheid. Een zwaardere variant is roekeloosheid. Wat precies onvoorzichtig is, wordt bepaald door de gedraging en de omstandigheden van de gedraging. Gedrag is...

Read more about Materieel Strafrecht hoorcollege 5 - UL Rechten B2

Materieel Strafrecht werkgroep 5 - UL Rechten B2 - Culpa

Welke onderwerpen worden in het werkcollege behandeld?In deze werkgroep wordt het begrip culpa, dat in het hoorcollege uitgelegd is, verder behandeld aan de hand van verschillende casus. Barend rijdt in zijn auto over de weg. Het is schemerig en het regent. Hij nadert een kruispunt, waar hij voorrang moet verlenen aan al het overige verkeer. Corstiaan rijdt met zijn fiets op de voorrangsweg; zijn licht brandt. Barend draait zonder goed te kijken de voorrangsweg op en raakt daarbij Corstiaan. Corstiaan loopt letsel op wat hem er een periode van weerhoudt zijn werk te kunnen doen.De officier van justitie vervolgt Barend voor overtreding van art. 6 WVW. Is er sprake van schuld in de zin van dit artikel?Barend heeft door geen voorrang te verlenen, een verkeersnorm overtreden. Dit is een grond voor het aannemen van culpa. Doordat hij niet goed keek heeft hij ook zorgvuldigheidsnormen overtreden. In de gegeven weersomstandigheden mag ook van automobilisten verwacht worden dat zij extra op hun hoede zijn. Er is in deze casus ook sprake van een Garantenstellung, namelijk de criteriumfiguur van de automobilist. Barend had anders moeten en kunnen handelen. Er is in deze casus dus sprake van onbewuste schuld. Daan en Eduard zijn al lange tijd met elkaar bevriend. Op een goede zomeravond zijn ze bij elkaar in de tuin van Daan. Daan heeft zojuist een nieuw pistool gekocht, en wil dit aan Eduard laten zien. Daan is onder invloed van wiet en alcohol. Na aan Eduard een aantal keer voorgedaan te hebben hoe het wapen doorgeladen moet worden geeft hij het, met twee patronen in het magazijn, aan Eduard. Vervolgens richt hij zijn aandacht even op iets anders, waardoor hij Eduard uit het zicht verliest. Na verloop van tijd neemt Daan het wapen weer over van Eduard. Hij richt het pistool op Eduard en haalt de trekker over. Het wapen gaat af, en Eduard wordt in...

Read more about Materieel Strafrecht werkgroep 5 - UL Rechten B2 - Culpa

Materieel Strafrecht hoorcollege 6 - UL Rechten B2

Welke onderwerpen worden in het hoorcollege behandeld?Gevaarzetting in het strafrechtPogingVoorbereidingVrijwillige terugtred De meeste delicten gaan over voltooide gebeurtenissen, bijvoorbeeld over diefstal of doodslag. De meeste delicten stellen krenking van rechtsbelangen of het veroorzaken van schade strafbaar. Ook het realiseren van gevaar voor krenking of schade is echter strafbaar gesteld. Dit zijn gevaarzettingsdelicten. De achterliggende reden hiervoor is dat het gecreëerde gevaar op zich al zodanig kan zijn dat het rechtsgevoel van de maatschappij erdoor geschokt wordt.Gevaarzetting is te vinden in de voorfase. Een specifiek voorbeeld hiervan is te vinden in art. 141a Sr. Algemene delicten die als voorfase strafbaar gesteld zijn zijn samenspanning (art. 80), voorbereidingshandelingen (art. 46) en poging (art. 45). Het delict samenspanning geldt alleen bij zeer ernstige feiten, zoals het beramen van een aanslag op de koning. Het bereik van de voorbereiding is ruimer dan dat van de samenspanning, maar ook voorbereiding is niet bij elk strafbaar feit strafbaar. In de praktijk is poging het meest gebruikte leerstuk in de voorfase. In de huidige maatschappij is haatzaaien een hekel onderwerp. Geert Wilders is er in eerste instantie voor veroordeeld. Het kenmerkende van delicten in de voorfase is dat zij plaatsvinden voor het eigenlijke krenkingsdelict. Het voornemen van de dader moet zich door een begin van uitvoering geopenbaard hebben. De drie vereisten:Misdrijf: Of er sprake is van poging, hangt vooral af van het ten laste gelegde misdrijf. Het misdrijf moet dus specifiek omschreven zijn; het gaat om poging tot een bepaald misdrijf. Dit betekent onder meer dat er geen strafbare poging tot overtreding is. Ook poging tot mishandeling is niet strafbaar (art. 300...

Read more about Materieel Strafrecht hoorcollege 6 - UL Rechten B2

Materieel Strafrecht werkgroep 6 - UL Rechten B2 - Strafbare poging en voorbereiding

Welke onderwerpen worden in de werkgroep behandeld?Casus 1 (Poging)Casus 2 (Vrijwillige terugtred)Casus 3 (Voorbereiding) Arend is van plan een hoeveelheid hasj vanuit Marokko naar Nederland te vervoeren. Om dat plan uit te voeren heeft hij een bestelbusje gekocht met een dubbele bodem, en is hij met dat busje naar Marokko gereden. Zijn vriend Berend doet hetzelfde, met een eigen busje. Wanneer Berend echter met de hasj teruggereden is naar Nederland, wordt hij aangehouden. Arend, die nog in Marokko is en dit bericht hoort, schrikt. Hij besluit zijn inmiddels verkregen hasj achter te laten en met het vliegtuig naar Nederland terug te gaan. In Nederland wordt hij echter aangehouden en vervolgd voor het pogen van het binnenbrengen van hasj (art. 45 Sr jo. art. 3 onder a Opiumwet). De OvJ acht het tenlastegelegde bewezen omdat de gedragingen van Arend 'ontegenzeggelijk gericht waren op het transporteren van hasj van Marokko naar Nederland'. Volgens deze OvJ was er daarom ook sprake van een begin van uitvoering op het moment dat Arend met zijn omgebouwde bus naar Marokko vertrok.Vraag: Kunt u als Arends advocaat een kansrijk verweer voeren ten aanzien van de tenlastegelegde poging?De vereisten voor het vaststellen van poging zijn: er moet sprake zijn van een misdrijf, er moet sprake zijn van een voornemen en er moet sprake zijn van een begin van uitvoering. Aan de eerste voorwaarde is voldaan. Aan de tweede voorwaarde is ook voldaan, er was namelijk sprake van een voornemen toen Arend uit Nederland vertrok. De vraag of aan de derde voorwaarde is voldaan is lastiger. Tenlastegelegd is een poging om hasj binnen het grondgebied van Nederland te brengen. De advocaat kan erop hameren dat Arend hier nog niet aan begonnen was. Mogelijk was het vertrek naar Marokko wel onderdeel van de voorbereiding, maar hij was nog niet vanuit...

Read more about Materieel Strafrecht werkgroep 6 - UL Rechten B2 - Strafbare poging en voorbereiding

Materieel Strafrecht hoorcollege 7 - UL Rechten B2

Welke onderwerpen worden in het hoorcollege behandeld?Weblecture A: DeelnemingsvormenWeblecture B: MedeplegenWeblecture C: Medeplichtigheid Bij deelneming is er sprake van een strafbaar feit waarbij méér dan een persoon betrokken is. Dit was bijvoorbeeld het geval in de Nijmeegse scooter-zaak. Het ging daar om de vraag wie de bestuurder van de scooter was en wie er achterop zat. De verdachten wezen elkaar aan als bestuurder. De vraag 'wie deed wat' is een vraag die steeds terugkomt bij het leerstuk van de deelneming.De vormen van deelneming worden genoemd in art. 47 en 48 Sr.: Doen plegen, medeplegen, uitlokken en medeplichtigheid. In bepaalde delictsomschrijvingen in het bijzondere deel van het Wetboek van Strafrecht staan echter nog andere specifieke deelnemingsvormen genoemd.Van niet alle deelnemingsvormen is er een wettelijke omschrijving, uitlokking staat in art. 47 lid 1 onder 2 en medeplichtigheid in art. 49 lid 4. Bij uitlokking gaat het erom te onthouden dat de uitgelokte geen willoos persoon is. Dit betekent dat hij ook strafbaar is. De uitlokker is de middelijke dader, de uitgelokte is de onmiddelijke dader. Het verschil met medeplichtigheid is dat de medeplichtige daar niet de 'kwade geest' achter het misdrijf is.De invulling van de doen plegen en medeplegen is overgelaten aan de rechtspraak en wetenschap. Medeplegen lijkt het meest op plegen; de betrokkenen hebben daar een min of meer gelijk aandeel in het plegen. Bij doen plegen is van deze gelijkwaardigheid zeker geen sprake. De pleger is daar een willoos werktuig in de hand van de doen-pleger. Degene die daar het strafbare feit verricht is niet strafbaar. Een voorbeeld hiervan is te vinden in het Melk en water-arrest.De vormen van deelneming die in art. 47 genoemd zijn worden strafwaardiger geacht dan de deelnemingsvorm van art. 48 (medeplichtigheid)....

Read more about Materieel Strafrecht hoorcollege 7 - UL Rechten B2

Materieel Strafrecht werkgroep 7 - UL Rechten B2 - Deelneming

Welke onderwerpen worden in het hoorcollege behandeld?Opmerkingen m.b.t. de theorieCasus ICasus IICasus III Deelneming gaat over de uitbreiding van de strafrechtelijke aansprakelijkheid: ook degene die bijvoorbeeld behulpzaam is kan aansprakelijk zijn. Deze werkgroep gaat vooral over medeplegen en medeplichtigheid.Voor elke deelnemingsvorm gelden twee basisvereisten, die je altijd moet controleren. Is er sprake van accessoriteit (de link met het ten laste gelegde feit) en dubbel opzet? De wet geeft hiervan geen definitie. In het overzichtsarrest Medeplegen is een model gegeven dat je kunt gebruiken om te beoordelen of er sprake is van medeplegen. Zo moet er sprake zijn van een bijdrage van voldoende intellectuele en materiële omvang. Ook een spontaan ontstane taakverdeling kan vallen onder medeplegen. De Hoge Raad heeft een aantal gezichtspunten opgesteld om te kunnen beoordelen of sprake is van de nauwe (objectieve zijde) en bewuste (subjectieve zijde) samenwerking:De intensiteit van de samenwerking. Hoe intenser, hoe eerder er sprake is van een nauwe samenwerking.De onderlinge taakverdeling. Hoe duidelijker deze is, hoe eerder er sprake is van een nauwe samenwerking.De rol in de voorbereiding, uitvoering en afhandeling van de aangeklaagde. Maakt het samenstel van de handelingen in deze fases dat er sprake is van medeplegen? (Moord op advocaat-arrest)Het belang van de rol van de verdachte.De aanwezigheid op belangrijke momenten van de verdachte. Als de verdachte op het moment suprême aanwezig is, vormt dit een belangrijke aanwijzing voor het aannemen van medeplegen.Het zich niet distantiëren van het strafbare feit. Aan dit laatste punt komt echter in mindere mate betekenis toe.Dan moet getoetst worden of de verdachte ook dubbel opzet had: zowel op het samenwerken als op het grondfeit.Nog een...

Read more about Materieel Strafrecht werkgroep 7 - UL Rechten B2 - Deelneming

Materieel Strafrecht hoorcollege 8 - UL Rechten B2

Welke onderwerpen worden in het hoorcollege behandeld?Weblecture A - Inleiding en overzichtWeblecture B - OntoerekenbaarheidWeblecture C - Noodweer Bij strafuitsluitingsgronden gaat het om gevallen waarin weliswaar een strafbaar feit gepleegd is, maar vanwege een bijzondere omstandigheid wordt de gedraging gerechtvaardigd of niet verwijtbaar geacht. De gedraging of de dader is dan niet strafbaar. In die situaties is er begrip voor de burger die strafbaar gehandeld heeft. Dit begrip is echter niet onbeperkt.Strafuitsluitingsgronden zijn opgedeeld in wettelijke (art. 39-43 Sr) en buitenwettelijke strafuitsluitingsgronden. Daarnaast is er in beide categorieën een onderscheid tussen algemeen toepasselijke uitsluitingsgronden en uitsluitingsgronden die van toepassing zijn op een specifiek feit. Ontoerekenbaarheid (art. 39)Overmacht (art. 40) Dit valt uiteen in noodtoestand en psychische overmacht.NoodweerNoodweerexcesWettelijk voorschriftBevoegd gegeven ambtelijk bevelOnbevoegd gegeven ambtelijk bevel Het ontbreken van materiële wederrechtelijkheid. Dit komt uit het Veearts-arrest.Afwezigheid van alle schuld (AVAS). Dit komt uit het Melk en water-arrest.Deze uitsluitingsgronden fungeren in de praktijk als restcategorie; een beroep erop wordt niet vaak gehonoreerd. In specifieke gevallen zijn ze echter wel belangrijk, als het veroordelen van een persoon onrechtvaardig zou zijn. Dit is een tweedeling in de strafuitsluitingsgronden. Bij een rechtvaardigingsgrond is de gedraging zelf te rechtvaardigen. Er is dus geen sprake van wederrechtelijkheid. Bij een schulduitsluitingsgrond is de gedraging wel...

Read more about Materieel Strafrecht hoorcollege 8 - UL Rechten B2

Materieel Strafrecht werkgroep 8 - UL Rechten B2 - Strafuitsluitingsgronden

Welke onderwerpen worden in dit werkcollege behandeld?Casus 1 Noodweer(exces)Casus 2 Culpa in causaCasus 3 Psychische overmacht, culpa in causa Op 14 oktober loopt Gerard met zijn vrouw en vierjarig zoontje door het park. Ook Stefan en zijn vrienden zijn in het park aanwezig, en lopen terwijl ze een aantal onfrisse leuzen roepen dreigend op Gerard en zijn vrouw af. Ook gooien ze met flesjes en glazen. Het komt tot een handgemeen tussen Gerard en Stefan, waarbij Gerard een aantal keer door Stefan wordt geslagen met een riem. Gerard ziet dat Stefan een kapot bierflesje oppakt en dit richting zijn vrouw wil gooien. Om dit te voorkomen slaat Gerard Stefan, waarbij hij een blauw oog oploopt. De vrouw en het zoontje van Gerard zijn inmiddels naar de auto gerend. Ook Gerard gaat snel in de auto zitten. Als ze weg willen rijden, wil de auto echter niet starten. Een woeste Stefan rent in zijn eentje op de auto af met het bierflesje in zijn hand. Gerard pakt uit het dashbordkastje van de auto een geladen vuurwapen. Hij schiet van een afstand van ongeveer 10 meter op Stefan. Stefan wordt niet geraakt.Gerard wordt vervolgd voor mishandeling en poging tot doodslag van Stefan. Tijdens de rechtszitting verklaart Gerard dat hij schoot om zichzelf en zijn gezin te verdedigen, zowel tegen Stefan als tegen zijn vriendengroep. Vanwege de dreigende situatie was hij zo in verwarring geraakt dat hij geen andere optie zag dan te schieten.Vraag: Op welke strafuitsluitingsgrond zal Gerard een beroep doen in de zaak betreffende de mishandeling? Heeft dat beroep kans van slagen?De feiten in de casus wijzen in de richting van de rechtvaardigingsgrond noodweer. De vereisten hiervoor staan in de wet opgenomen. In de casus lijkt sprake te zijn van een 'ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding', omdat Stefan het flesje leek te gaan gooien...

Read more about Materieel Strafrecht werkgroep 8 - UL Rechten B2 - Strafuitsluitingsgronden

Materieel Strafrecht Hoorcollege 9 - UL Rechten B2

Welke onderwerpen worden in het hoorcollege behandeld?Weblecture A - De rechtspersoon in het Nederlands strafrecht: wettelijk kaderWeblecture B - Strafrechtelijke aansprakelijkheid van een rechtspersoonWeblecture C - Strafrechtelijke aansprakelijkheid van de 'feitelijk leidinggever' In de strafzaak tegen het bedrijf Chemie-Pack werden zowel rechtspersonen als natuurlijke personen vervolgd. Deze natuurlijke personen waren bij de rechtspersoon betrokken, het ging om de directeur, de veiligheidscoördinator en de productieleider. Hen werd verweten dat ze feitelijk leiding hadden gegeven aan het verwijtbaar laten ontstaan van een brand en aan een aantal milieudelicten. Zowel de rechtspersoon als de natuurlijke personen werden hiervoor veroordeeld. Wanneer een rechtspersoon verantwoordelijk gehouden wordt voor een gedraging sluit dit dus niet uit dat ook natuurlijke personen voor dezelfde gedraging verantwoordelijk gehouden worden.Wat is de achterliggende motivatie van deze aansprakelijkheid? Eén van de redenen is het feit dat de rol van bedrijven steeds groter is geworden, ze hebben steeds meer invloed op hoe wij leven. Hierbij hoort een grotere verantwoordelijkheid, soms dus zelfs een strafrechtelijke. Daarnaast is er in het strafrecht een ontwikkeling van een fysiek handelingsbegrip naar een meer functioneel handelingsbegrip. Men richt zich nu dus minder op de persoon die fysiek een feit pleegt, en heeft nu ook aandacht voor degene die de handeling niet fysiek verricht maar er wellicht wel verantwoordelijk voor is. Aansprakelijkheid van rechtspersonen is geregeld in art. 51 Sr. Ook rechtspersonen kunnen dader zijn (hieronder valt ook deelneming, medeplegen, etc.). Dit geldt voor alle strafbare feiten. Hiervoor zijn alle straffen en maatregelen mogelijk,...

Read more about Materieel Strafrecht Hoorcollege 9 - UL Rechten B2

Materieel Strafrecht Werkgroep 9 - UL Rechten B2 - Aansprakelijkheid van rechtspersonen

Welke onderwerpen worden in het werkcollege behandeld?Casus I (functioneel daderschap)Casus II (Aansprakelijkheid rechtspersoon) Kooiman Groenvoorziening is een eenmanszaak die van de gemeente de opdracht krijgt om 50 eiken in een bepaald natuurgebied te rooien. Edwin is de baas van dit bedrijf, en Peter en Norbert zijn zijn medewerkers. Peter rijdt op de tractor en Norbet gebruikt de cirkelzaag. Edwin heeft hen een kaart meegegeven waarop de beschermde dier- en plantensoorten te zien zijn die zij niet moeten verstoren. Hij is echter vergeten verdere tekst en uitleg bij deze kaart te geven. Hij had het druk met andere dingen. Daarom gaat hij ook niet mee als Peter en Norbert aan de klus beginnen. Later op die dag worden zij gecontroleerd door Thijs, een opsporingsambtenaar die onder meer toezicht houdt op de naleving van de Flora- en faunawet. Hij ziet meteen een ernstige overtreding: de tractorsporen hebben veel beschermde plantensoorten vernield. De officier van justitie besluit Edwin te vervolgen voor overtreding van de Flora- en faunawet. Hij moet voor de economische politierechter verschijnen.Vraag: In welke verschillende hoedanigheden zou Edwin vervolgd kunnen worden?Kijkend naar de casus is het het meest voor de hand liggend om Edwin als functioneel dader te vervolgen. Er is immers geen sprake van doen plegen, omdat Peter en Norbert zelfstandig handelden. Daarnaast kan Edwin niet vervolgd worden vanwege zijn positie als eigenaar van het bedrijf, aangezien een eenmanszaak geen rechtspersoon is.Vraag: De officier van justitie legt de zaak aan de economische politierechter voor. Zal de politierechter Edwin als dader aanmerken?Kan het handelen van Paul worden toegerekend aan Edwin? Daarvoor moet getoetst worden aan de IJzerdraad-criteria van beschikken en aanvaarden. Edwin had in ieder geval...

Read more about Materieel Strafrecht Werkgroep 9 - UL Rechten B2 - Aansprakelijkheid van rechtspersonen

Materieel Strafrecht Hoorcollege 10 - UL Rechten B2

Welke onderwerpen worden in het hoorcollege behandeld?Weblecture A - Inleiding en wettelijk kaderWeblecture B - Het begrip 'hetzelfde feit'Weblecture C - Het ne bis in idem-beginselWeblecture D - Samenloop De laatste weken ging het vaak over strafzaken waarbij één specifieke gedraging centraal stond. Vaak zijn er echter meerdere gedragingen strafrechtelijk van belang. In de Nijmeegse scooter-zaak werden de daders bijvoorbeeld aansprakelijk gesteld voor twee losse feiten. Niet altijd is het echter zo duidelijk dat er sprake is van twee gevallen die apart van elkaar bestraft moeten worden of dat er van één feit sprake is. Zo bestaat er een grote gelijkenis tussen schuldwitwassen en schuldheling en kan het zo zijn dat zij beide van toepassing zijn in één zaak. Kan je dan voor beide feiten veroordeeld worden? Bij die vraag is de bestaansgrond van de betrokken bepalingen van belang. Dienen zij beiden om hetzelfde belang te beschermen, of lopen de beschermingsdoeleinden uiteen? De laatste jaren is er in de strafbepalingen steeds meer overlap waarneembaar. Een gedraging kan daardoor makkelijker onder meerdere bepalingen valen. Dit komt onder meer door het ruime bereik van onze strafwet en erg ruim geformuleerde strafbepalingen. Een voorbeeld is heling en witwassen. Een andere oorzaak komt vanwege de rol die algemene leerstukken zoals poging en voorbereiding in het strafrecht spelen. Deze overlap is aanvaardbaar, mits de wet voorziet in mogelijkheden om een onevenredige bestraffing te voorkomen. Situaties waarin overlap onaanvaardbaar geacht wordt zijn gevallen waarin een meervoudige aansprakelijkstelling voor hetzelfde feit plaatsvindt, of wanneer onevenredige bestraffing zou volgen omdat een gedraging meerdere strafbare feiten omvat. ...

Read more about Materieel Strafrecht Hoorcollege 10 - UL Rechten B2

Materieel Strafrecht casuscollege 3 - UL Rechten B2

Welke onderwerpen worden in dit werkcollege behandeld?Casus I (Samenloop)Casus II (vervolg casus I)Casus III (Ne bis in idem) Tegen verdachte Joris B. is door de Rechtbank Limburg het volgende bewezenverklaard:1. Hij heeft, om zijn voornemen tot inbraak in de woning van Hendrik uit te voeren, de tuin van Hendriks woning betreden en geprobeerd twee ramen te forceren met gereedschap. Hij slaagde er echter niet in de woning van Hendrik binnen te komen.2. Hij heeft opzettelijk en wederrechtelijk twee ruiten, toebehorend aan de woning van Hendrik, vernield.De rechtbank heeft het hierboven bewezenverklaarde gekwalificeerd als de meerdaadse samenloop van poging tot diefstal, waarbij de verdachte zich de toegang tot de plaats van het misdrijf verschaft heeft door middel van braak. Het tweede onderdeel van de samenloop is het opzettelijk en wederrechtelijk vernielen van een goed dat aan een ander toebehoort.Vraag: Wat is de achtergrond/ratio van de regeling van de meerdaadse samenloop? Disproportionele bestraffing moet worden voorkomen. De regeling van de meerdaadse samenloop geeft namelijk een plafond aan het toepasselijke strafmaximum. Er is sprake van beperkte cumulatie. Het optellen van de straffen bij de bijbehorende bepalingen wordt dus beperkt. Een andere ratio is dat men uitgaat van het afnemend strafnut. Hoe langer iemand opgesloten zit, hoe minder nut de straf heeft.Vraag: Wat is de maximale gevangenisstraf die de rechtbank in deze casus mag opleggen bij toepassing van de huidige regeling van meerdaadse samenloop?Het strafmaximum bij meerdaadse samenloop wordt bij gevangenisstraffen met een derde verhoogd ten aanzien van het toepasselijke hoogste strafmaximum. De maximale straf op poging tot diefstal met braak is 4 jaar. Voor vernieling geldt een strafmaximum van 2 jaar. De op te leggen straf is dus 4 jaar + 1/...

Read more about Materieel Strafrecht casuscollege 3 - UL Rechten B2

Materieel Strafrecht Hoorcollege 11 - UL Rechten B2

Welke onderwerpen worden in het hoorcollege behandeld?Internationalisering en EuropeaniseringHoe vindt beïnvloeding plaats?Welke strafbare feiten?Europeanisering en nationale systematiekEU-richtlijn mensenhandelHet strafrecht wordt gezien als een rechtsgebied dat uitdrukking geeft aan nationale opvattingen over recht, politiek en cultuur. Het materiële strafrecht is hier een goed voorbeeld van, zeker als het gaat over maatschappelijke thema's zoals abortus en euthanasie. Ook in drugsbeleid bestaan er grote nationale verschillen. Toch is ook een groot deel van het Nederlandse strafrecht beïnvloed door het internationale en Europese recht. Een voorbeeld is de Wet economische delicten. Die is voor een groot deel gebaseerd op Verordeningen van de Europese Unie.Economische delicten in Nederland zijn dus voor een belangrijk deel geformuleerd op het niveau van de EU. Er is dus invloed van een andere rechtsorde.Deze invloed is ook zichtbaar in art. 197 Sr. Dit artikel is een implementatie van de Terugkeer-Richtlijn. Ook art. 273f, waarin mensenhandel strafbaar gesteld is, is een voorbeeld. Het internationale en Europese recht geeft minimumstandaarden over de strafbaar gestelde gedragingen. In Nederland is meer strafbaar dan alleen gedragingen omschreven in deze minimumstandaarden. Deze ontwikkelingen hebben te maken met de algemene ontwikkelingen van internationalisering en Europeanisering. De mobiliteit van personen is de laatste 100 jaar enorm toegenomen, waardoor landsgrenzen makkelijker overschreden worden. Hier maken ook criminelen gebruik van. Dat leidde tot de behoefte om samen te werken tussen landen in strafzaken.Daarnaast is de kennis over grootschalige misdaad toegenomen, wat er ook voor zorgde dat men gezamenlijk internationaal actie wilde ondernemen om deze misdaad te...

Read more about Materieel Strafrecht Hoorcollege 11 - UL Rechten B2

Materieel Strafrecht casuscollege 4 - UL Rechten B2

Welke onderwerpen worden in dit werkcollege behandeld?Algemene omschrijving van mensenhandelVraag ICasus I (jurisprudentie)Casus II (uitbuiting van strafbare feiten) Dit casuscollege is toegespitst op het Europeesrechtelijke kader van het verbod op mensenhandel. In Nederland verstaat men hieronder 'het werven, vervoeren, overbrengen, opnemen of huisvesten van een persoon, met gebruik van dwang (dit wordt ruim uitgelegd) en met het doel die persoon uit te buiten'. Die uitbuiting vormt de kern van de mensenhandel. Het komt relatief veel voor in de seksindustrie, landbouw en horeca. Personen hebben dan zulke slechte arbeidsomstandigheden dat hun mensenrechten in het geding zijn.De dwang die bij de mensenhandel gebruikt wordt, kan verschillende vormen aannemen. Zo kan gedreigd worden met fysiek geweld, maar ook misleiding of misbruik van een kwetsbare positie wordt gezien als dwang. Bij het werven of vervoeren van een minderjarige met het oogmerk van uitbuiting is er altijd sprake van mensenhandel, ook als dwang afwezig is.In het Nederlandse recht is het verbod op mensenhandel vastgelegd in art. 273f Sr. Dit is een complex artikel. In lid 1 zijn al 9 varianten van mensenhandel gegeven. Voor de praktijk zijn sub a, c en d van lid 1 het belangrijkst. Die komen in de rechtspraak het meeste terug. Op welke rechtsgrondslag in het Verdrag van Lissabon zijn de in Richtlijn 2011/36/EU vervatte strafbaarstellingen gebaseerd?Dit is artikel 83 VWEU. In het Verdrag van Lissabon is voorzien in een rechtsgrondslag voor bepalingen op het terrein van het materiële strafrecht. Vraag: Wat is in het arrest HR 5 april 2016 (Telefoonabbonementen) in de kern het verschil van opvatting tussen het Openbaar Ministerie en de Hoge Raad met betrekking tot het vereiste van 'uitbuiting' in...